Tác giả : Nguyễn-Xuân Nghĩa
Nhưng nhâp nhăng cua Băc Kinh và hiêu lâm cua thế giơi về Trung Quôc...
Vơi dư luân thế giơi, Trung Quôc là cương quôc đã có anh hương quôc tế trong ca ngàn năm, sau thế kỷ lun bai chỉ băng chơp măt, nay đang chiếm lai ngôi vị truyên thông. Cho nên cac chiến lươc gia đêu thây sự thât này trong cach xử trí vơi môt quôc gia tưng là trung tâm thế giơi hay thiên ha, như tên goi cua Trung Quôc. Khôn nôi, sự thât này chỉ là môt huyên thoai.
Sự thât là Trung Quôc chưa tưng là trung tâm cua thế giơi, dù chỉ là thế giơi cua đai luc Âu-A. Và ngàn năm qua, Han tôc đã tưng bị cac săc tôc khac thông trị trong nhiêu thế kỷ. Bài này sẽ nói vê giai đoan đâu cua "ngàn năm Trung Quôc", tư năm 960 vơi Đế chế cua nhà Đai Tông cho đến năm 1911 khi Đế chế nhà Đai Thanh sup đô, châm dưt luôn sự cai trị cua cac Hoàng đế Trung Hoa, khơi đâu tư Tân Thuy Hoàng Đế vào năm 221 trươc Công nguyên.
Sau ngàn năm đó là "trăm năm huy hoàng" cua Han tôc, tư 1912 đến 2013 - môt chuôi huyên thoai cân đai minh sẽ xet sau....
Thế giơi ngoài Châu A, là Âu Châu hay "Tây phương", có thể đã lân đâu tiên biết vê Trung Quôc dươi cai tên là CATHAY, hinh như là do lâm lân cua Marco Polo khi kể lai chuyên Trung Quôc thơi nhà Nguyên vơi cai tên phô biến KHITAN tai Tây A và Trung A cua Đế quôc Khât Đan hay Khiết Đan.
Khac vơi nhiêu quôc gia mà tên nươc phan anh chu quyên cua môt săc tôc chính (Đai Viêt là môt thí du, Afghanistan là môt thí du khac, đât cua ngươi Afghan), Trung Quôc có tên nươc kha trung hoà, chung chung, là "quôc gia trung tâm". Bên trong có nhiêu săc tôc khac nhau, nhưng Han tôc giữ vai trò chính - hoăc làm như là đã tưng giữ vai trò chính. Đây là huyên thoai đâu tiên, môt sai lâm cư lưu truyên như chân ly. Ngày nay, khi tiếp tuc dùng chữ "Trung" như Băc Kinh hay con vet Hà Nôi, chung ta lưu truyên sự sai lâm đó. Vô tinh hay cô y thi xin cư chon!
Trong ngàn năm Trung Quôc, tư 960 đến 1911, Han tôc đã năm dươi, hoăc bị cac dị tôc bơp tai đa đít trong nhiêu thế kỷ, khoang hai phân ba thơi gian đăng đăng này.
Trươc hết, sử sach lươi biếng - và kẻ đoc sử theo tinh thân bị Han hoa, là không dùng óc phê phan - thương ghi răng nhà Đai Tông khơi nghiêp nhơ Triêu Khuông Dân vào năm 960 sau 70 năm loan lac cua thơi "ngũ đai thâp quôc" ("năm đơi 10 nươc"), và kết thuc vào năm 1279. Ngàn năm qua, đây là triêu đai cua Han tôc có thiên mênh lâu nhât, dài hơn ba thế kỷ (319 năm).
Sự thât lai không hăn như vây. Trươc hết là vê nhà Đai Tông.
ĐAI TÔNG 960-1279
Sự thât là nhà Tông có nhiêu thành tựu chói loi vê văn chương hay kỹ thuât, nhưng là thơi "đa nguyên" khi chính quyên trung ương suy yếu nhât trong cac triêu đai cua Han tôc. Ly do là môt sự thât khac: lãnh thô Trung Quôc tuôt khoi tâm kiểm soat cua Han tôc vi bị cac triêu Khât Đan, Tây Ha và nhà Kim cai trị trong ca thế kỷ. Xin hãy đoc lai: Tư năm 960 đến 1279, nhà Đai Tông bị mât đât 1) cho Khât Đan tư năm 916 (Triêu Khuông Dân chưa thông nhât tât ca như thiên ha thương nghi) đến năm 1125; 2) cho Tây Ha (thuôc tôc Tangut, Thông Cô Tư, có ho vơi dân Tây Tang) tư 982 đến 1227; 3) cho nhà Kim, thuôc săc tôc Nữ Chân, có ho vơi dân Khât Đan và Mãn tôc sau này, tư năm 1115 đến 1234.Không chỉ mât đât, nhà Tông còn bị chia hai. Sau trăm năm đâu thi Băc Tông bị tôc Liêu uy hiếp và bị nhà Kim tiêu diêt năm 1127. Còn Nam Tông thoi thóp đến năm 1279 là tiêu vong.
Trong 319 năm đó, sự thât ai oan là nhà Đai Tông cua Han tôc chịu phân chư hâu, phai triêu công cho Khât Đan tư năm 1004 và cho Tây Ha tư năm 1044. Năm 1207, Hoàng đế Nam Tông là Ninh Tông Triêu Khoach còn tăng mưc triêu công và tự xưng chau, "Hoàng điêt", vơi "Hoàng thuc" nhà Kim.
Chung ta kính trong cac anh hùng cua ho, như Nhac Phi hay Văn Thiên Tương, nhưng, khi thây Han tôc coi thương cac săc tôc ho goi là tư di thi đưng quên sự thât: trong hơn ba thế kỷ cua nhà Tông, có hai thế kỷ là bị "man di" khuât phuc. Ta nhơ lai cac anh hùng dân tôc cua ta đã đanh bai quân Tông, như Lê Đai Hành năm 981 hay Ly Thương Kiêt năm 1075....
NGUYÊN MÔNG 1279-1368
Sau đó là thơi cua chau nôi Thành Cat Tư Hãn, là Hôt Tât Liêt, ngươi lâp ra nhà Nguyên cua săc tôc Mông Cô trên môt lãnh thô bat ngat. Sau khi Thành Cat Tư Han lân đât căm dùi tư năm 1207 thi Mông Cô hoàn toàn làm chu Trung Quôc tư năm 1279 đến 1368. Han tôc là dân thư câp, hang dươi, cua ngươi Mông Cô. Dù có thi đô để ra làm quan tư năm 1315 trơ vê sau cho triêu Nguyên Mông thi si phu Han tôc chỉ đươc nhâm chưc ơ địa phương. Triêu đinh trung ương thuôc cac Đai Hãn. Ho kết nap trí thưc Tây A, Trung A, A Râp, thâm chí Âu Châu (Marco Polo là thí du). Đây là môt thơi "đa nguyên" khac vi tâng lơp ưu tu xuât phat tư nhiêu săc tôc, thuôc cac tôn giao hay văn hóa như Phât giao Tây Tang, Hôi giao, Canh giao hay Mani giao ("Minh giao" theo cai hiểu thông
tuc nhơ truyên võ hiêp Kim Dung).... Tư tương Không Nho và ca chữ Han có đươc sử dung, nhưng chỉ là phương tiên cai trị thực tiên ơ dươi. Và trí thưc Han tôc có hai nga giai thoat là văn chương, và.... lai luyên thuôc trương sinh theo Đao giao.
ĐAI MINH 1368-1644
Sau trăm năm dươi ach Nguyên Mông (1279-1368) Han tôc có cơ hôi quât khơi khi Chu Nguyên Chương sang lâp ra môt triêu đai keo dài tư 1368 đến 1644. Trai ngàn năm cua Trung Quôc nếu có môt thơi kỳ mà Han tôc thât sự thi thô tài năng hoăc nguyên ươc "binh thiên ha" thi đây là vào nhà Minh, ít ra trong nửa đâu cua 276 năm cai trị, là hơn môt thế kỷ. Kết luân là không có gi sang lang! Tính trung binh thi trong 276 năm, môi năm lai có môt cuôc chiến (con sô chính xac cua Alastair Johnson, môt hoc gia Harvard, là 1,12!) Ngoài chuyên loan lac triên miên vơi hơn 300 vu xung đôt giai quyết băng quân sự, những điểm nôi bât nhât cua nhà Minh cua tôc Han là: Thư nhât, mơ rông và cung cô Van ly Trương thành, môt kỳ tích cua sự sơ hãi có thể thây đươc tư măt trăng. Thư hai và đây là ly do, vi khu vực Trung Nguyên cua Han tôc thương bị cac dị tôc Mông, Mãn tân công. Thư ba, nhà Minh quay đâu vào nui, giữ thể thu để tôn tai: sau bay chuyến hai hành tư 1405
đến 1433 cua Tam bao Thai giam Trịnh Hoà, môt Đô đôc Hôi giao, thi Han tôc ra lênh "hai câm". Nhương đai dương cho thế giơi. Thư tư, nhà Minh trơ lai ly luân tinh thuân cua Không Nho, không tranh đua buôn ban vơi thiên ha.Môt ly do quan trong không kem cua kỳ tích tự cô lâp này là kinh tế: công khô bị kiêt quê. Mươi năm chiếm đóng (1407-1418) và thu vet tài nguyên cua Đai Viêt lai ôc ra hết và lô vôn vi 10 năm khang chiến cua Lê Lơi tư 1418 đến 1427! Xin đăt lai "Binh Ngô Đai Cao" cua Nguyên Trãi vào bôi canh "geopolitics".... Và dù đã nâng cao mơ rông Van ly Trương thành, Han tôc dươi đơi Minh vân không ngăn nôi thac lũ
tư Đông Băc, ho lai bị dị tôc khuât phuc sau khi găp canh tham ô và đông loan liên miên tư trươc đơi Sùng Trinh 1611-1644.
Kết luân thi lãnh thô Trung Quôc thơi Nguyên Mông rông lơn chưng nào thi co cum dum dó chưng đó vào thơi nhà Minh cua Han tôc. Rôi chỉ mơ rông là nhơ dị tôc Mãn Thanh.
ĐAI THANH 1644-1911
Môi duyên, hay cai nơ, cua Han tôc vơi cac săc tôc Nữ Chân, Khât Đan hay Liêu Kim không kết thuc vơi nhà Nguyên hoăc đươc Trương thành Liêu Đông cua nhà Minh ngăn trơ. Cac săc tôc thiểu sô trên vùng Đông Băc đã tranh đua vơi nhau, thoat khoi ach Nguyên Mông và quât khơi. Đó là Mãn Tôc, tự xưng nhà Hâu Kim rôi đôi thành nhà Thanh. Ho vươt trương thành vào làm chu Trung Quôc tư năm
1644.
Ngâm lai thi thế giơi bên ngoài biết qua ít vê cac săc tôc hay bô lac như Mông Cô, Tây Ha hay Thông Cô Tư, hoăc Mat Hat, Nữ Chân, Khât Đan, Cao Ly hay Mãn Châu, v.v.... Có lẽ Han tôc cũng tranh nói đến cai phân kem vinh quang cua ho trên những khu vực hoang vu căn côi nơi "quan ngoai", ngoài Van ly Trương thành. Cho đến khi bàng hoàng vi bị môt săc dân thiểu sô tư đó bươc vào cai trị trong 267 năm.Cac săc dân này cũng có đai anh hùng, như Đai Hãn Nô Nhi Cap Xích và con trai là Hoàng Thai Cực,hai ngươi sang lâp nhà Đai Thanh. Ho là tô phu cua những Khang Hy và Càn Long nôi tiếng trên thế giơi và góp phân nhân đôi diên tích cua Trung Quôc vào đơi Minh!
Qua thât là nhà Đai Thanh đã là đai cương Đông A trong thơi kỳ đâu, vơi cac cuôc viên chinh mơ rông bơ cõi nhơ cac chiến công quân sự tai Tân Cương, Tây Tang, Nepal và Miến Điên. (Trương hơp nươc ta vơi Quang Trung Nguyên Huê là ngoai lê tê tai, y như cac chiến công đơi Trân).
Thế giơi khi ây chỉ có ba Đế quôc xưng tài là Đế quôc Ottoman theo Hôi giao, Đế quôc Moghul cua văn hóa Ba Tư và Đế quôc Đai Thanh cua Mãn tôc.
Dươi triêu Mãn Thanh, Han tôc lai là loai công dân hang nhi, thăt bím năm im dươi cac săc tôc thiểu sô. Trong tô chưc quân sự và dân sự, là "bat kỳ", dươi tam la cơ, cac tôc Mãn và Mông vân lãnh đao ơ trên, Han tôc là nô bôc chỉ đươc tham dự vê sau, và ơ câp thâp. Trong sinh hoat trị quôc, chữ Han có đươc dùng, nhưng chỉ là phương tiên điêu hành cho câp dươi, chư cac văn tư quan trong nhât đêu viết băng tiếng Mãn. Viêc Han tôc đã "Han hóa" cua dị tôc cũng là môt huyên thoai khac. Nhà Thanh ap dung tư tương Không Nho vi có lơi cho bô may thông trị - và cũng khiến xư sơ lun bai dân - chư vân khinh thương ngươi Han. Chỉ những ai đã nhiêu đơi phuc vu cac tôc Nữ Chân, Kim Liêu vê trươc hay Mông Mãn vê sau mơi đươc trong dung. Ho là thành phân bị goi là "Han gian"....
Chính là sự miêt thị này mơi giai thích phan ưng dôi ngươc cua Han tôc trong cuôc cach mang goi là "Dân Quôc" vào năm 1911 - và những tham kịch vê sau. Chuyên vê sau, khi sẽ nói sau....Khi điểm lai "ngàn năm Trung Quôc", tư 960 đến 1911, ta thây ra quy luât cua sự nhâp nhăng, lông trong măc cam tự ti đươc che giâu băng tinh thân tự tôn nhơ chiến công cua ngươi khac.
Trong 319 cua nhà Tông, có hơn 200 năm bị ngoai thuôc tưng phân rôi toàn phân. Công vơi gân trăm năm thông trị cua Mông Cô và 267 năm cua Mãn Thanh, Trung Quôc thực tế bị ngoai tôc khuât phuc trong khoang 600 năm. Xin viết lai cho dê nhơ: 600 năm cui đâu trong 950 cua Đế chế Trung Quôc.
Nói cach khac, đa sô cac Hoàng đế Trung Quôc không phai là ngươi Han. Hai phân ba thơi gian vinh quang cua Trung Quôc ngàn năm là môt chuôi dài nhuc nhã cho Han tôc. Khi cac dị tôc man rơ này cai trị thiên triêu thi ho mơ cơ hôi cho nhiêu săc tôc khac tham gia. Khi Han tôc có thể môt minh môt chơ thi thô tài năng thi chu nghia duy chung thăng thế, Han tôc là nhât. Trung Quôc có sự "ôn định" huy hoàng - trăm năm đâu cua nhà Tông và nhà Minh. Sau đó là nôi loan, ngoai xâm và lun bai.
Ngày nay, khi lãnh đao Trung Quôc lây chiến công chinh phuc cua dị tôc để nói vê chu quyên cua ho,tư vùng Mãn Châu qua Nôi Mông, Tân Cương hay Tây Tang, ho nhâp nhăng vơi lịch sử. Và vơi địa dư.Những vùng đât năm ngoài Van ly Trương thành, dù là xây vào đơi Chiến Quôc, hay Tân, hay mơ rông vào đơi Minh, không thể là lãnh thô cua Trung Quôc. Lãnh đao Băc Kinh còn nhâp nhăng vơi cac săc tôc khac khi lai đê cao Han tôc và coi thương những săc tôc đã bị đông hóa lân mòn, mà vân chưa thây yên tâm trong bung.... Nếu hiểu ra tâm ly đó, ta có thể hiểu đươc những đông thai ngày nay cua Băc Kinh, rât hung hăng vơi bên ngoài, để che giâu môi lo ơ bên trong.
Đăt vào bôi canh địa dư chiến lươc cua trương kỳ, ta mơi thây sự kiêu hùng cua Đai Viêt tư cac chiến công lây lưng vào đơi Tông, đơi Nguyên, đơi Minh đến thơi Thanh làm Càn Long phai tâm phuc....Còn đâu cai net kiêu hùng?