Nguyễn Văn Khanh -
Thử tượng tượng một buổi sáng nào đó, quý độc giả mới cầm tờ báo lên chợt thấy ngay trên trang nhất có chạy cái quảng cáo “to đùng”, nội dung cho biết chính phủ Liên Bang Hoa Kỳ cần tuyển người điều khiển Ngũ Giác Đài, lương bổng rất hậu, kể cả có máy bay riêng, có lính gác trước cửa nhà, đi đâu cũng có một dàn tướng tá ngực đeo đầy huy chương tháp tùng… Ai muốn nộp đơn xin gửi hồ sơ thẳng về Tòa Bạch Ốc, địa chỉ số v.v… và v.v…
Chuyện Tổng Thống Hoa Kỳ Barack Obama phải đăng báo tìm người tham gia chính phủ là chuyện không bao giờ xảy ra, nhưng tìm được người thay thế cho ông Tổng Trưởng Quốc Phòng Chuck Hagel vừa từ chức là điều ngay chính ông chủ Tòa Bạch Ốc cũng biết là không dễ. Chỉ 24 giờ sau khi giới truyền thông có được danh sách 4 người có thể được chọn thay thế ông Hagel, hai nhân vật đứng đầu bảng là bà Michele Flournoy và Thượng Nghị Sĩ Jack Reed lên tiếng cho biết không muốn lãnh trách nhiệm điều khiển Bộ Quốc Phòng trong lúc này. Tin từ Tòa Bạch Ốc cho hay chiều thứ Ba vừa rồi bà Flournoy gọi điện thoại nói chuyện với ông Chánh Văn Phòng Doug McDonough để nói lời cám ơn,“xin được rút tên ra khỏi danh sách ứng viên”. Ít giờ đồng hồ trước đó, phát ngôn viên văn phòng Thượng Nghị Sĩ Dân Chủ Jack Reed cũng cho báo chí biết “ông sếp không muốn có tên trong danh sách ứng viên cho chức vụ tổng trưởng quốc phòng hoặc bất kỳ một chức vụ nào khác trong chính phủ”.
Tại sao vậy? Tìm câu trả lời không khó.
Sáu năm trước đây, ứng cử viên Barack Obama ra tranh cử với lời cam kết sẽ chấm dứt cả 2 cuộc chiến Iraq và Afghanistan, bây giờ trong vai trò Tổng Tư Lệnh Quân Đội ông quyết định đưa binh sĩ trở lại Iraq, mở rộng cuộc oanh kích cản đường tiến quân của khủng bố Nhà Nước Hồi Giáo ISIS sang tận Syria, đồng thời có ý muốn lực lượng Hoa Kỳ ở lại Afghanistan sẽ giữ vai trò quan trọng hơn sau ngày rút quân.
Tất cả những quyết định quan trọng đó được ông Obama đưa ra sau những cuộc thảo luận với những người thân cận của ông trong Hội Đồng An Ninh Quốc Gia, không đếm xỉa gì tới ý kiến của những người được chọn để điều hành bộ ngoại giao và quốc phòng, “đó là bài học đau lòng nhất mà 2 ộng cựu Tổng Trưởng Robert Gates và ông Leon Panetta gặp phải” và cũng chính là “bài học đau nhất của ông Hagel sau gần 2 năm trời điều khiển Ngũ Giác Đài”, một nhân vật từng giữ vai trò cố vấn đặc biệt cho ông Hagel trong những ngày đầu tiên nói. Nhân vật này kể thêm có lần được nghe đích thân ông Cựu Tổng Trưởng Panetta than thở “mình muốn đề nghị gì thì cứ việc đề nghị, họ (Tòa Bạch Ốc) có nghe hay không lại là một chuyện khác”.
Trong câu chuyện với các phụ tá, vị Tổng Trưởng tiền nhiệm của ông Hagel kết thúc bằng câu “lúc mình lên xe từ Tòa Bạch Ốc về lại văn phòng là lúc họ tự quyết định với nhau, đẩy mình và thế phải thi hành và phải hoan hô, cho dù hầu hết những quyết định đó không phải là quyết định mà mình và các tướng lãnh mong muốn”, than thở “rất nhiều lần họ tự quyết định với nhau mà không hề tham khảo ý kiến của ai cả”.
“Có lẽ đó cũng chính là lý do tại sao những nhân vật đứng đầu danh sách được chọn lại lần lượt từ chối thật nhanh”, một người bạn thân của bà Flournoy nói với những người thuộc giới thạo tin chính trị ở thủ đô Washington D.C., cho rằng “bà bạn của gia đình tôi biết rõ Tòa Bạch Ốc chỉ muốn tìm người thi hành những quyết định họ đưa ra chứ không muốn tìm người để tham khảo ý kiến phải làm gì cho hữu hiệu hơn”. Ví von các cố vấn của Tổng Thống Obama “như những cầu thủ của một hội banh”, người này nói với giọng nửa đùa nửa thật, cho rằng “họ tự nghĩ không cần thêm cầu thủ giỏi và chẳng bao giờ có ý tìm thêm cầu thủ giỏi, chỉ muốn tìm khán giả reo hò, vỗ tay hoan hô thôi” và đó là điều “bà Floyrnoy không muốn làm”.
Theo Dân Biểu Cộng Hòa Buck McKeon hiện đang giữ chức Chủ Tịch Ủy Ban Quốc Phòng Hạ Viện, chuyện Tổng Thống Obama “trong vòng 6 năm phải đi tìm người thứ tư giữ vai trò tổng trưởng quốc phòng “chứng tỏ là có vấn đề”. Câu hỏi ông McKeon đưa ra là đã đến lúc, vị Tổng Tư Lệnh Quân Đội “phải tự đặt cho mình câu hỏi tại sao vậy? Lỗi ở ông Obama hay lỗi của những người được ông chọn?”. Tin hành lang Thượng Viện cho biết đó cũng là câu hỏi mà dàn cố vấn của Thượng Nghị Sĩ Jack Reed nêu lên ngay sau khi có tin nói vị nghị sĩ đại diện cho tiểu bang Rhode Island có thể được mời để điều khiển Ngũ Giác Đài. Vẫn theo tin ghi nhận từ hành lang Thượng Viện, ông Reed cho các nhân viên biết ông tin rằng “đứng ngoài đóng góp ý kiến hay hơn là ở bên trong mà bị bó tay, không làm được gì nhiều”.
Những chuyện nghe được từ nhiều nơi cho thấy Tổng Thống Obama sẽ phải vất vả mới tìm được người làm tổng trưởng quốc phòng, đồng thời dẫn mọi người đến những gì đã được ông Robert Gates ghi lại trong quyển hồi ký mới xuất bản hồi đầu năm nay (nhan đề “Duty, Memoirs of A Secretary at War”), trong đó vị Tổng Trưởng Quốc Phòng thứ 22 của nước Mỹ ghi nhận chưa bao giờ ông thấy một chính phủ “tâp quyền” như chính phủ của Tổng Thống Obama, nơi mọi quyết định -kể cả những quyết định về quân sự, an ninh quốc phòng- đều nằm trong tay một số nhân vật thân cận với Tổng Thống (ông nêu rõ tên ông hai Chánh Văn Phòng Rahm Emanuel và Bill Daley, cùng với các cố vấn đối nội như bà Valerie Jarrett, các ông David Axelrod và Robert Gibbs) cộng với những người được Tổng Thống chọn làm việc trong Hội Đồng An Ninh Quốc Gia.
Ông Gates cho biết có lần đang đứng cạnh Tổng Thống Obama, ông nghe thấy một nhân viên Hội Đồng An Ninh Quốc Gia lên tiếng trách cứ các tướng lãnh đang điều khiển chiến trường không làm đúng những chiến lược đã được Tòa Bạch Ốc đưa ra. Ít phút sau đó khi gặp riêng Tổng Thống Hoa Kỳ, ông Gates viết trong cuốn hồi ký, “tôi trình với Tổng Thống rằng nếu Tổng Thống cần đến 2 người làm tổng trưởng quốc phòng thì xin cho tôi từ chức”. Nghe xong điều ông Gates trình bày, Tổng Thống Obama hứa “không để tình trạng này xảy ra nữa”.
Một chuyện khác cũng do chính ông Gates kể lại trong những buổi tiếp xúc với người đọc khi ra mắt quyển sách, cho hay “điều tôi không ngờ và rất bực bội là chuyện bất cứ nhân viên nào trong Hội Đồng An Ninh Quốc Gia cũng được quyền bất kể ngày đêm gọi điện thoại đánh thức các tướng lãnh 4 sao đang phục vụ ở chiến trường để đặt câu hỏi, yêu cầu trả lời những điều họ muốn biết”. Để giải quyết chuyện “kỳ quái này” ông Gates “viết văn thư gửi riêng cho các tướng lãnh, nhắc nhở các tướng lãnh trả lời với Tòa Bạch Ốc rằng muốn biết chuyện gì thì xin cứ gọi điện thoại hỏi thẳng ông Tổng Trưởng ở Washington D.C.”.
oOo
Chỉ vài giờ sau khi có tin ông Tổng Trưởng Quốc Phòng Chuck Hagel từ chức, các viên chức thân cận với Tổng Thống Barack Obama đưa ra một danh sách những người có thể được mời thay thế cho ông Hagel. Hôm thứ Hai tuần trước, Thượng Nghị Sĩ Jack Reed cho hay ông không muốn lãnh trách nhiệm này, đến chiều thứ Ba, bà Michele Flournoy cũng xin rút lui, cho dù tin Tòa Bạch Ốc nói bà là người đứng đầu danh sách các ứng viên.
Sau quyết định của 2 nhân vật hàng đầu này, số ứng viên còn lại gồm có:
1- Ash Carter: cựu Phụ Tá Tổng Trưởng Quốc Phòng, từng đặc trách vấn đề ngân sách và điều khiển chương trình mua võ khí đề hiện đại hóa quân sự, giúp Hoa Kỳ cắt giảm số binh sĩ hiện có mà không giảm khả năng chiến đấu. Ông từng làm việc dưới thời Tổng Thống Bill Clinton.
2- Robert Work: đương kim Phụ Tá Tổng Trưởng Quốc Phòng, từng giữ chức vụ Bộ Trưởng Bộ Hải Quân và có quan hệ chặt chẽ với dàn cố vấn của Tổng Thống Obama. Ông từng có mặt trong ủy ban cố vấn quốc phòng khi ông Obama mới ra tranh cử nhiệm kỳ đầu tiên, sau đó giữ vai trò điều khiển Ủy Ban Chuyển Tiếp Quốc Phòng, quyết định mọi chuyện khi bộ được bàn giao từ chính phủ cũ (George W. Bush) sang chính phủ mới (Obama).
3- Deborah Lee James: bà đương kim Bộ Trưởng Bộ Không Quân có hơn 30 năm kinh nghiệm làm việc với chính phủ và với các đại công ty hoạt động trong lãnh vực quốc phòng, an ninh và tình báo. Dưới thời Tổng Thống Bill Clinton, bà từng giữ vai trò phụ tá tổng trưởng đặc trách lực lượng trừ bị. Bà cũng từng làm việc trong Ủy Ban Quốc Phòng Thượng Viện.
4- Một số nhân vật khác cũng được nhắc tới, như ông Ray Mabus, cựu Thống Đốc Mississippi, ông John McHugh, đương kim Bộ Trưởng Bộ Hải Quân, ông Tổng Trưởng An Ninh Nội Địa Jeh Johnson.
5- Những người cũng đã lên tiếng từ chối: Thượng Nghị Sĩ Dân Chủ Carl Levin, Chủ Tịch Ủy Ban Quốc Phòng Thượng Viện cho hay “muốn nghỉ ngơi” sau nhiều năm trời hoạt động chính trường; một phát ngôn viên của Cựu Đại Tướng Collin Power nói rằng “ông không có ý định tham chính”.thegioimoionline.com